Ameliyat sırasında dokuların sağlıklı bir şekilde kesilmesine olanak sunan, tamamen paslanmaz ve korozyona karşı dayanıklı tıbbi araç ve gereçtir cevaplarına ulaşılmaktadır. Cerrahi makas sağlık sektöründe, ameliyathanelerde steril makas ismiyle de anılmaktadır.
Ağız ve diş sağlığı ile çene cerrahi ameliyatlarından, doğumlara, kas ve doku operasyonlarından, açık kalp ve dolaşım cerrahi işlemlerine kadar ameliyathane içi müdahalelerin hepsinde cerrahi makaslar büyük rol oynamaktadır.
Cerrahi makasların kullanılma amacı açık ameliyatlarda dokuların, kemiklerin, damarların, organların kesilmesi ve ameliyat işleminin gerçekleşmesi şeklinde sıralanmaktadır. Bütün bunlar yanında pansumanları ve dikişleri de en sağlıklı şekilde kesmek için de cerrahi makasların kullanıldığı bilinmektedir.
Metzenbaum Makas: Bu makas için hassas dokularda yararlanıldığı bildirilmektedir. Herhangi bir sütur, dren ve hassas olmayan dokuların kesiminde kullanılmadığı da eklenmektedir. Metzenbaum makasın hassas dokularda işlem kolaylığı yaratmasının nedeni ise ucunun hafif eğri olmasıdır denilmektedir. Eğri cerrahi makas ve cerrahi makas grazil isimleriyle de anılan metzenbaum makas en sık kullanılan makaslar grubunda da yerini almaktadır.
Tenatomi Makas: Hassas cerrahi işlemleri gerçekleştirmek için tercih edilen makaslar olarak bilinmektedir. İhtiyaca bağlı olarak cerrahi düz makas veya kavisli, künt ya da keskin olmaktadır. Tenatomi makasının en sık yer aldığı operasyonlar ise oftalmik cerrahi, nöroşirürjide ve maksillofasiyal olarak geçmektedir.
Mayo Makas: Mayo makasını ilk bakışta diğer cerrahi makaslardan ayıran özelliği için yarı künt uçlara sahip olmasıdır. Fasya kesiminde sıklıkla kullanılan bu makas türü, metzenbaum makasına göre daha kalın dokuları kesmek için işlem görmektedir. Düz ve kavisli mayo makası olarak ikiye ayrılan bu cerrahi makas türü ayrıca uzun cerrahi makas unvanını da taşımaktadır.
Bandaj Makas: Bir diğer ismiyle alçı makası diye de anılan bu makas türünün de en önemli özelliği pürüzsüz ve dairesel disk görünümü göstermesi olmaktadır. Bu niteliği ile bandaj makasları için dokunun travmatize olması önlenir bilgisi verilmektedir.
İris Makas: Bu cerrahi makas için oftalmik cerrahisi için ayrıcalıklı tasarlanan makas tanımı yapılmaktadır. Çok hafif ve narin olan iris makasının şekil bakımından düz ve kavisli olduğu vurgulanmaktadır.
Mikro Makas: Mikro makaslar ise hassas ameliyatlar ve diseksiyon kullanımlarında ön plana çıkmaktadır. Bu tür makasların çoğu ince uçları ve yay şekilleri ile kendini belli etmektedir.
Siebold Makas: Cerrahi müdahale esnasında daha derin yerlerde, sağlıklı işlem yapmak adına seçilmektedir. Örneğin siebold makas daha çok rahim girişimlerinde ve epizyotomi açılmasında çalışmaktadır.
Mikro Vasküler Makas: Sık olarak ince kan damarlarını kesip ayırmak adına kardiyovasküler cerrahi operasyonlarında ön plana çıkmaktadır.
Göbek Kordon Makas: Doğum sonrası bebeğin plasentayla olan bağlantısını yani kordonunu kesme için tercih edilmektedir. Göbek kordon makasının bıçakları yuvarlak, kör uçlu ve birbirine geçme özelliği göstermektedir.
Kemik Makas: Kemikleri kesmek ve çıkartmak için kullanılan cerrahi araç olarak iş görmektedir.
Favaloro Makas: Kardiyovasküler cerrahide sıklıkla seçilen bu makas cinsi, yoğun ve hassas dokuları kesme işlemi yapmaktadır.
Cerrahi makaslar, ameliyatlarda dokuları kesmek veya ayırmak için kullanılan kesici aletlerdir. Cerrahi makaslar, farklı şekil, boyut ve özelliklere sahip olabilir. Cerrahi makasların seçimi, yapılacak işleme, kesilecek dokuya, hekimin tercihine ve becerisine göre değişir.
Cerrahi makasların tarihçesi, cerrahinin tarihçesi ile paraleldir. Cerrahi makasların ilk olarak ne zaman ve kim tarafından kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı kaynaklara göre ilk cerrahi makas kullanan kişi Hint hekim Sushruta’dır. Sushruta, MÖ 6. yüzyılda metal yapraklardan yapılmış cerrahi makasları kullanmıştır.
Cerrahi makaslar zaman içinde farklı malzemelerden yapılmıştır. Paslanmaz çelik, titanyum, alüminyum gibi metaller ve alaşımlar cerrahi makasların yapımında kullanılmıştır. Ayrıca cerrahi makasların uçları ve sapları farklı şekillerde tasarlanmıştır. Örneğin, uçları sivri, küt veya karışık; sapları düz, kavisli veya açılı olabilir.
Cerrahi makasların farklı özellikleri vardır. Bu özelliklere göre cerrahi makaslar sınıflandırılabilir. Cerrahi makasların temel özellikleri şunlardır:
Cerrahi makasın seçimi, yapılacak işleme, kesilecek dokuya, hekimin tercihine ve becerisine göre değişir. Genel olarak cerrahi makas seçiminde şu kriterler göz önünde bulundurulur:
Cerrahi makaslar, ameliyatlarda kullanılan kesici aletlerdir. Cerrahi makaslar, dokuları kesmek veya ayırmak için kullanılır. Cerrahi makaslar, farklı şekil, boyut ve özelliklere sahip olabilir. Cerrahi makasların seçimi, yapılacak işleme, kesilecek dokuya, hekimin tercihine ve becerisine göre değişir.